(120) Historische reflectie is geen spielerei

AUTEUR: Jan Potters

THEMA: Filosofie, Wetenschap, Gezondheidszorg

In een recente opinie-bijdrage in de Standaard argumenteert Bert De Munck, op basis van de Foucauldiaanse notie van biomacht, dat er ruimte moet zijn voor kritische reflectie met betrekking tot de manier waarop wetenschappelijke kennis wordt ingezet in de strijd tegen het coronavirus. Stefaan Blancke, Patrick Loobuyck en Maarten Boudry antwoorden hierop dat De Munck, door gebruik te maken van Foucault’s begrippenkader, de deur openzet voor een paranoïde relativisme met betrekking tot wetenschap dat op dit moment, nu we ons midden in een urgente en onzekere situatie bevinden, ongepast en gevaarlijk is. In dit stuk beargumenteer ik dat de onzekerheid en urgentie van de situatie ons er net toe zouden moeten nopen om kritisch te denken, zonder dat dit ons vertrouwen in de wetenschap hoeft te ondermijnen, en dat Foucault’s denken hierdoor zeer welgekomen is, en zelfs kan bijdragen aan wat Blancke, Loobuyck en Boudry omschrijven als de manier waarop wetenschap vooruitgang kan brengen.

Lees verder “(120) Historische reflectie is geen spielerei”

(119) Het leven staat op pauze en dat is misschien zo slecht nog niet.

AUTEUR: Hanne De Vleeschouwer

THEMA: Sociologie, Gezondheidszorg

OPM: Dit artikel verscheen in samenwerking met StampMedia

Als je ons twee maanden geleden had verteld hoe angstaanjagend stil en verlaten de Belgische straten er vandaag zouden bijliggen, had niemand je geloofd. De sneltrein van de maatschappij is bijna compleet stilgevallen. Het hele land heeft de pauzeknop ingeduwd. En dat allemaal omdat we een voorlopig uitzichtloze oorlog voeren tegen een onzichtbare vijand: COVID-19. Overal hoor je de dramatische neveneffecten van dit virus, maar intussen ontstaan er nieuwe fenomenen die wel eens een onverwachte positieve wending zouden kunnen geven aan jarenlange, structurele problemen. Mensen worden creatiever en de natuur kan weer ademen. Misschien is deze pauze zo slecht nog niet …

Lees verder “(119) Het leven staat op pauze en dat is misschien zo slecht nog niet.”

(118) Wat als het toiletpapier op is?

AUTEUR: Hadjira Hussain Khan

THEMA: Sociologie, Gezondheidszorg

OPM: Dit artikel verscheen eerder op StampMedia

Het coronavirus heeft de hele wereld in zijn greep. Van China tot Canada. Van Europa tot Pakistan. Reporter Hadjira Hussain Khan vertelt hoe zij deze tijden beleeft. En wat viel haar op? Haar dubbele culturele achtergrond komt haar nog van pas. Hier legt ze uit waarom.

Lees verder “(118) Wat als het toiletpapier op is?”

(117) Het openbaar vervoer: de grote angst van de macrofobist.

AUTEUR: Louise De Vliegere

THEMA: Sociologie

OPM: Dit artikel verscheen eerder op StampMedia

Als ervaren pendelaar – alhoewel: word je het ooit gewend om te laat te komen of te stuiten op onverwachte problemen? – heb ik al heel wat meegemaakt. Ja, ook al loop ik nog maar 23 jaar op deze aardbol rond. Van intimidaties op het perron, gepikeerde tramchauffeurs, dronkenlappen en koningen te rijk tot vredige slapers of vreselijke schreeuwers. Toch is er in al die jaren één iets dat al het voorgaande overtreft: de macrofobist, iemand die bang is om te lang te moeten wachten.

Lees verder “(117) Het openbaar vervoer: de grote angst van de macrofobist.”

(116) Laten we Corona vooral niet onderschatten. Welk soort (mede)mens wil jij zijn de komende periode?

AUTEUR: Wim Vanrie

THEMA: Gezondheidszorg

Afbeeldingsresultaat voor corona virus

Ik deed zelf aanvankelijk ook vrij lacherig en gelaten, bij momenten cynisch, over het coronavirus. Daar wil ik nu duidelijk op terugkeren. Voor wat het waard is, want ik ben helaas nogal laat, en wie ben ik, uiteindelijk?

Onderstaande tekst (in het Frans) van wetenschapsfilosoof Philippe Lemoine biedt een goede samenvatting van het probleem. Om de ernst van de situatie in te zien, volstaat het om twee zaken te beseffen.

1. Zonder bijzonder verregaande maatregelen, verspreidt het coronavirus zich exponentieel aan een tempo dat de diagnoses onmogelijk kunnen bijhouden. Ter illustratie: toen er in China officieel sprake was van 444 gediagnosticeerde gevallen, waren er in werkelijkheid naar schatting al 12000 mensen besmet. Het lijdt geen enkele twijfel dat we in België in een gelijkaardige situatie zitten.

2. Het percentage van de patiënten besmet met het coronavirus die gespecialiseerde zorg nodig hebben (meestal door de ontwikkeling van longontsteking en ademhalingsproblemen), ligt vele factoren hoger dan bij de gewone griep. Het klopt dat het merendeel van de patiënten vanzelf geneest zonder veel last (ongeveer 80% volgens een studie uit The Lancet). Maar het klopt ook dat de ziekte bij het overige deel (en dit zijn niet alleen ouderen en zwakken) systematisch leidt tot symptomen die veel ernstiger zijn, en waarvoor dus gespecialiseerde zorg nodig is. Dat is onvergelijkbaar met de gewone griep: de hele vergelijking tussen beiden houdt geen steek.

Dat is het. Tenzij we allen de komende weken heel secuur omgaan met de situatie, is een totale en langdurige implosie van ons zorgsysteem onafwendbaar. Dan komen we in scenario’s waarbij ziekenhuispersoneel triage moet toepassen. Eenvoudig gezegd: men zal moeten beslissen wie de nodige verzorging kan krijgen, en wie aan zijn of haar lot wordt overgelaten (maak je geen illusies: men is zich daarop aan het voorbereiden as we speak). Voor die laatste groep zal de kans op een dodelijke afloop nog vele factoren hoger liggen. We spreken dan niet over cijfers als 2%, maar over cijfers als 50% en hoger. Zoals Marc Van Ranst het scherp verwoordde: “Wanneer je een heel erge longontsteking hebt en daarmee op de intensieve zorgen belandt, geraak je erdoor. Wanneer je een heel erge longontsteking hebt, en alle bedden op de intensieve liggen vol en je moet ergens op de gang gaan liggen, dan ga je dood”.

Misschien denk je iets als: dat kan mij niet schelen, er sterven zo ook al enorm veel mensen. Los van het feit dat je wel eens onaangenaam verrast zou kunnen worden over de veronderstelling dat je zelf geen risico loopt, zou ik twee vragen suggereren: (1) Als het mogelijk was om te zorgen dat er ‘zo ook al’ een pak minder mensen stierven, zouden we dat dan moeten doen? In dit geval is het mogelijk. (2) Als jij iets onbelangrijk vindt, maar veel van je vrienden, familie, en medeburgers vinden het wel belangrijk, sla je dat dan altijd zo vrolijk in de wind?

Ik zeg niet dat deze vragen doorslaggevend zijn, maar ze tonen wel wat er hier op het spel staat: welk soort (mede)mens wil jij zijn?

Druk hier om de tekst van Philippe Lemoine te lezen.