AUTEUR: Didier Wijnants

THEMA: Politiek

De regering gaat het werkzoekenden moeilijker maken om jobaanbiedingen te weigeren. Een werkzoekende die een job weigert waarvoor hij toch de nodige competenties bezit riskeert sancties. Er zit wel degelijk een onderbouwde logica in de maatregel, maar hij is ook wat leugenachtig en vooral bijzonder eenzijdig. Bijvoorbeeld: mag je een job weigeren als je moeite hebt met de bedrijfscultuur bij de firma in kwestie? Of twijfels hebt bij het onrustwekkend aantal burnouts en depressies binnen dat bedrijf? Of ben je dan gewoon ‘werkonwillig’? De regering heeft de marsrichting bepaald.

De Standaard ontsluierde vanmorgen (2/08/2017) opnieuw een detail uit het zomerakkoord van de federale regering: ‘Werklozen moeten sneller job aanvaarden.’ Voortaan zal het geheel van competenties van een werkzoekende in rekening gebracht worden om te bepalen of een jobaanbieding ‘gepast’ is of niet. Tot nu toe werd een aangeboden job alleen als ‘gepast’ beschouwd wanneer die dicht genoeg bij de vorige job van de werkzoekende lag. De redenering lijkt logisch: het oude systeem is niet meer van deze tijd, je kunt anno 2017 niet verwachten dat mensen nog hun leven lang hetzelfde werk uitvoeren. Door te kijken naar de competenties in plaats van de jobgeschiedenis van de werkzoekende komen veel meer jobs in aanmerking. Thomas Pollet, woordvoerder van Vlaams Minister van Werk Philippe Muyters (N-VA), geeft concrete voorbeelden: “Een ex-werknemer van Ford Genk bleek na onze screening bijvoorbeeld voldoende competenties te hebben om in de zorgsector aan de slag te gaan. Of iemand die vroeger in de jeugdbeweging zat, kan de competenties hebben om in de jeugdsector te beginnen.”

Alleen de sancties zijn nieuw

Pollet doet daarmee de waarheid geweld aan. De VDAB is immers al een hele tijd aan de slag met competenties om meer en betere matches te scoren tussen werkzoekende en de arbeidsmarkt. Werkzoekenden krijgen al jaren jobaanbiedingen in hun mailbox die gebaseerd zijn op het brede scala aan competenties die ze bezitten, ook competenties die ze in hun privéleven hebben verworven. Dat is op zich heel goed, maar de regering steekt de pluim ten onrechte op haar hoed. Pollet zegt: “Nu kunnen we de werkzoekenden op een moderne manier aan een job helpen én beter en sneller sanctioneren als ze toch niet aan het werk willen.” Het eerste is al jaren realiteit, alleen het tweede is nieuw. Concreet biedt de maatregel geen nieuwe voordelen, wel een nadeel voor de werkzoekende, namelijk een verhoogde kans op schorsing. Of toch nog een voordeel, meer bepaald voor de overheid: het moet geld in het laatje brengen. Een opbrengst van 20 miljoen werd al in de begroting van 2018 ingeschreven. Officieel is dat dankzij ‘werklozen die sneller aan de slag gaan’. Dat kan dus niet kloppen, het moet zijn door ‘werklozen die hun uitkering verliezen’.

Wie is altijd de verdachte?

Meer in het algemeen getuigt de maatregel van een bedenkelijke maatschappijvisie. De werkgever die een job aanbiedt is altijd onverdacht en betrouwbaar, de werkzoekende is per definitie (een beetje) verdacht, zeker als hij uitkeringsgerechtigd is. Nochtans kan elke werkzoekende wel wat bedrijven en organisaties opnoemen waar ze voor geen geld ter wereld zou willen voor werken, zelfs als er een competentiematch zou gevonden worden.

Mag je een job weigeren als je moeite hebt met de bedrijfsethiek? Of met de bedrijfscultuur? Mag je een job weigeren als je in een team terechtkomt dat geleid wordt door een narcist? Mag je weigeren als je weet dat het bedrijf een onrustwekkend aantal burnouts en depressies produceert? Of ben je dan gewoon ‘werkonwillig’?

In de praktijk zal het er bij de VDAB zelden zo streng aan toe gaan. Goede consulenten houden rekening met dergelijke gevoeligheden en feiten. De vraag is hoe lang ze dat nog mogen doen. Want welke KPI’s hanteren de VDAB en de regering? De federale regering heeft nu alvast een duidelijke marsrichting uitgetekend: er moeten meer jobmatches komen, zo niet volgen er meer sancties. Of hoe ‘jobs, jobs, jobs’ onmiskenbaar duistere kanten heeft.